NIP: 5512489018, REGON: 383395622

tel.: 505-976-178

e-mail: w.poltorak@rplegal.pl

Oddział Główny (adres do doręczeń):

ul. Zjednoczenia 2, 34-130 Kalwaria Zebrzydowska

RP Legal Kancelaria Adwokacka

Wojciech Półtorak

RP Legal Kancelaria Adwokacka

Miłosz Rabczyński

Oddział Główny (adres do doręczeń):

ul. Smolki 8/5, 30-513 Kraków

NIP: 6572795340, REGON: 383857146

tel.: 504-653-934

e-mail: m.rabczynski@rplegal.pl

MENU:

BLOG

Równo 2 miesiące - tyle dzieli nas od opinii Rzecznika Generalnego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w polskiej sprawie C‑471/24, dotyczącej wskaźnika WIBOR. Opinia zostanie wydana 11 września i należy spodziewać się, że wyznaczy ona treść przyszłego wyroku, którego należy oczekiwać w I kwartale 2026 roku. Co może zmienić wyrok TSUE w życiach setek tysięcy Polaków?

Scenariusz 1: Pro-konsumencki, przełamanie status quo

TSUE może uznać, że wskazywanie WIBOR-u w umowie bez szczegółowego wyjaśnienia mechanizmu narusza konsumencką dyrektywę 93/13/EWG, jest nietransparentne oraz wiąże się z nierównym rozkładzie ryzyka na strony umowy. W takim przypadku TSUE może otworzyć drogę do usunięcia z umów kredytu wskaźnika WIBOR, co skutkować może:

1. zmniejszeniem oprocentowania kredytów – wyłącznie do marży banku z obowiązkiem zwrotu przez bank nienależnie pobranych części rat kredytu, lub

2. nieważnością całej umowy kredytu odwołującej się do WIBOR – koniecznością zwrotu przez kredytobiorcę kapitału kredytu (wypłaconej kwoty), bez marży, oprocentowania i innych pobocznych należności.

Treść zadawanych na rozprawie przez sędziów TSUE pytań pozwala przypuszczać, iż jest to scenariusz prawdopodobny. Tytułem przypomnienia, sędziowie zadali m.in. następujące pytania:

• Czy istnieją wskaźniki oparte na faktycznych transakcjach?

• Gdyby klauzula kontraktu nie odnosiła się do wskaźnika WIBOR, czy przepis ustawowy dotyczący wskaźnika WIBOR miałby nadal zastosowanie do tego stosunku prawnego? Na jakiej podstawie prawnej miałby zastosowanie wskaźnik WIBOR, jaka byłaby to podstawa prawna? Czy była alternatywa do WIBOR i można było albo zawrzeć umowę, albo jej nie zawrzeć?

• Czy konsument może wnieść roszczenie do sądu krajowego na innej podstawie, czy musi przyjąć założenie, że wszystko jest w porządku, wszystko jest uczciwe, nie dysponując dalszymi informacjami?

• Jeżeli w umowie jest zapisane, że wykorzystywane we wskaźniku są dane o transakcjach międzybankowych i tyle, a podczas gdy w rzeczywistości w grę wchodzą także inne elementy, albo wręcz są to kwotowania, czyli oferty wiążące ze strony banków, czy w takiej sytuacji bank ma obowiązek wyjaśnić, że faktycznie w grę wchodzą nie tylko transakcje międzybankowe, lecz również kwotowania, oferty?

W przypadku wydania wyroku zgodnie ze scenariuszem, należy spodziewać się fali pozwów kredytobiorców, w związku z korzystnym rozstrzygnięciem Trybunału. Po sektorze bankowym można spodziewać się będzie przedstawiania ugód, aneksów do umów kredytu i innych porozumień – rolą konsumenta będzie ich dokładna analiza, tak by nie zablokować sobie w przyszłości drogi do procesu.

Scenariusz 2: Neutralny, umiarkowany wyrok

Nawet jeśli opinia rzecznika TSUE okaże się być niekorzystna dla sektor bankowego, to wyrok trybunału nie musi przynieść z sobą rewolucji. TSUE może pozostawić ocenę klauzul odwołujących się do wskaźnika TSUE polskim sądom, które do chwili obecnej nie dały się przekonać, że są to klauzule niedozwolone. W takim przypadku pozostaje czekać do orzeczeń w kolejnych sprawach dotyczących WIBORu, zapadłych przed Trybunałem.

Scenariusz ten nie powinien wiązać się z powstaniem fali powództw, jednak po sektorze bankowym należy spodziewać się – podobnie jak w przypadku Scenariusza 1 – przedstawiania ugód, aneksów do umów kredytu i innych porozumień – rolą konsumenta będzie ich dokładna analiza, tak by nie zablokować sobie w przyszłości drogi do procesu.

Scenariusz 3: Pro-bankowe

Można wyobrazić sobie scenariusz w którym TSUE orzeka, że wskaźnik WIBOR jest poza zakresem kontroli abuzywności, co zablokowałoby możliwość jego badania przez polskie sądy. Taki wyrok znacznie ograniczyłby powództwa kredytobiorców, wiążąc się z dużym ryzkiem prawnym.

Czy jednak sędziowie pytaliby się na rozprawie, czy była alternatywa do WIBOR i czy można było albo zawrzeć umowę dopuszczając możliwość zastosowania innego wskaźnika, albo odrzucić wskaźnik WIBOR i umowy nie zawrzeć?

Scenariusz ten nie ostudziłby zapał kredytobiorców i zmniejszył wpływ spraw dotyczących wskaźnika WIBOR do sądów.

Podsumowanie. Co może zrobić kredytobiorca na chwilę obecną?

Opinia rzecznika TSUE z 11 września 2025 roku prawdopodobnie wyznaczy kierunek, w którym zostanie wydany wyrok TSUE. Z uwagi na treść pytań zadawanych przez sędziów Trybunału, w opinii autora najbardziej prawdopodobny na chwilę obecną wydaje się być scenariusz 1 – wyrok prokonsumencki. Wyrok taki ma duże szanse stać się przełomem dla polskiego orzecznictwa i stać się podwaliną przyszłych, korzystnych dla kredytobiorców rozstrzygnięć sądowych.

Jak kredytobiorca / konsument może przygotować się na przyszłość, która (prawdopodobnie) będzie nieść z sobą przełom? Jakie działania podjąć?

1. Gromadzenie dowodów – skompletowanie umowy kredytu, regulaminów mających do niej zastosowanie, załączników do umowy, aneksów, wiadomości e-mail od banku / pośredników kredytowych, dokumentów od banku / pośredników kredytowych.

2. Zwrócenie uwagi na treść dokumentów do podpisu przedkładanych przez bank oraz na zmiany regulaminów. W przypadku wątpliwości – konsultacje z prawnikami.

3. Wystąpienie do banku o wydanie historii spłat kredytu, z uwzględnieniem zastosowanego oprocentowania, marży oraz ewentualnych doliczeń do salda kredytu.

4. Posiadanie dystansu do „atrakcyjnych” ofert kancelarii, oferujących gruszki na wierzbie.

Adwokat Miłosz Rabczyński